Świętokrzyski Szlak Zabytków Techniki

Obszar, na którym zlokalizowane jest obecne województwo świętokrzyskie posiada wielowiekowe tradycje przemysłowe. Już w okresie neolitu funkcjonowało tu blisko 4000 różnego typu kopalni, w których wydobywano krzemień pasiasty. Materiał był następnie wykorzystywany do produkcji narzędzi codziennego użytku siekier, noży, grotów do strzał.

W okresie późniejszym (V-X w.) w okolicach Gór Świętokrzyskich rozwijało się hutnictwo żelaza o czym świadczą pozostałości licznych piecowisk oraz żużli pierwotnych. Proces wytopu żelaza realizowany był z wykorzystaniem tzw. pieców dymarskich, w których poprzez redukcję rud żelaza za pomocą węgla drzewnego otrzymywano żelazo w postaci gąbczastej, zawierającej żużel. Żelazo nadające się do wyrobu narzędzi, broni itp. uzyskiwano przez usunięcie żużla z łupki na drodze wielokrotnego przekuwania.

Pierwsze zakłady przemysłowe związane z przetwórstwem metalu powstały na tym terenie już w średniowieczu. Do produkcji wykorzystywano wydobywane na miejscu rudy ołowiu, miedzi i srebra a po ich wyczerpaniu rudę żelaza. W XVII w. powstały pierwsze wielkie piece – w Samsonowie i Bobrzy, które stanowiły część Staropolskiego Okręgu Przemysłowego.

W ówczesnych czasach zakłady lokalizowano nad rzekami, które dawały energię potrzebną do ich napędzania. Do procesu wytopu wykorzystywano w dalszym ciągu węgiel drzewny, produkowany z okolicznych lasów.

Druga połowa XVIII wieku przyniosła zmianę w sposobie pozyskiwania surówki. Wytop żelaza w Polsce oparto wtedy na procesie wielkopiecowym. W pierwszej połowie XIX wieku nastąpił największy rozkwit okręgu. Był on związany z działalnością Stanisława Staszica. Według jego koncepcji  wzdłuż rzeki Kamiennej miały zostać wybudowane duże zakłady przemysłowe tworzące „Zakład Ciągłych Fabryk Żelaza nad Kamienną”.  W Zagłębiu Staropolskim powstało wówczas wiele nowych pieców, fryszerek oraz walcowni.

Z czasem na skutek decyzji politycznych, rozwoju nowych technologii wytopu żelaza a także konkurencji ze strony Zagłębia Dąbrowskiego, nastąpił powolny upadek zakładów zlokalizowanych na terenie Staropolskiego Okręgu Przemysłowego.

Do dnia dzisiejszego udało się zachować wiele pozostałości dawnych zakładów przemysłowych, z których część została udostępniona dla zwiedzających w formie Muzealnej.

Świętokrzyski Szlak Zabytków Techniki łączny  dolinę rzeki Kamiennej z centralną częścią województwa. Znajduje się na nim ponad 20 obiektów, do których poprowadzą znaki drogowe. Przy wybranych obiektach umieszczone zostały tablice informacyjne z języku polskim i angielskim.