Przełom rzeki Lubrzanki

Tę rzekę doskonale znają rowerzyści i piechurzy, którzy przekraczają ją podążając za znakowanymi szlakami w Górach Świętokrzyskich. Lubrzankę czasem odwiedzają też kajakarze, przyrodnicy i... studenci geologii.

Lubrzanka leniwie płynie dnem szerokiej doliny, by nagle zmienić się w górski wręcz potok przedzierający się między zboczami góry Dąbrówki i Radostowej. Dziś wśród lasów Dąbrówki znajdują się dwa ulokowano tarasowo hotele, w których poczuć można niepowtarzalny klimat Gór Świętokrzyskich z dala od obleganych w sezonie miejscowości wokół pasma Łysogórskiego.

W jaki sposób ta niewielka rzeka wdarła się między te dwa górskie szczyty? Najbardziej popularna teoria mówi o tym, że rzeka Lubrzanka jest modelowym wręcz przykładem zjawiska kaptażu. Rzeczka wcinała się powoli w uskok Pasma Głównego. W pewnym momencie spotkała rzekę Pokrzywiankę, przechwytując jej fragment i zmieniając jej źródła.

Istnieje jednak jeszcze jedna geologiczna teoria powstania tego niezwykłego miejsca. Według niej rzeka przepływała przez podłoże, które dopiero dźwigało się w poprzek biegu rzeki. Dźwiganie terenu było na tyle powolne, a woda w rzece płynęła na tyle szybko, że zdołała ona zachować przebieg swojej doliny. Dziś rzeka Lubrzanka daje schronienie wielu gatunków roślin i zwierząt chronionych na obszarze Natura 2000.