Ruiny Zamku w Bodzentynie

Zamek w Bodzentynie powstał z inicjatywy biskupów krakowskich w drugiej połowie XIV wieku. Ongiś budził podziw i był symbolem świetności Bodzentyna.

Średniowiecze - sztuka gotycka

Według historyków największy wkład w powstanie obiektu miał biskup krakowski Florian z Mokrska herbu Jelita, to za jego sprawą rozpoczęto pierwsze zabudowania, które finalnie przekształciły się w zamek w stylu gotyckim. Proces ten trwał etapami. W historii zamku można wyznaczyć dwa ważne wydarzenia. Pierwszym z nich był pobyt króla Władysława Jagiełły w dniu 19 czerwca 1410 r. będącego wówczas na pielgrzymce na Święty Krzyż z intencją zwycięstwa nad Zakonem Krzyżackim w czekającej go bitwie pod Grunwaldem oraz drugi dotyczący przyjęcia poselstwa książąt pomorskich.

W roku 1413 wybuchł pożar w mieście co wpłynęło również na uszkodzenie zamku. Samo miasto jak i zamek zostały bardzo szybko odbudowany czego powodem mogła być bliska lokalizacja na jednym z pobliskich szlaków handlowych oraz patronat ze strony biskupa Wojciecha Jastrzębca, który oczywiście nie zrobił tego bezinteresownie, ponieważ zyskał dużo. Monopol na handel solą, mięsem oraz napitkiem alkoholowym w okolicy. Dodatkowo miał prawo do urządzania do dwóch jarmarków tygodniowo. Mieszkańcy Bodzentyna w tamtym okresie byli bardzo zamożni czego efektem były duże inwestycje jak m.in. wybudowanie drugiego rynku, stworzenie sieci wodociągów oraz powstanie pierwszej miejskiej łaźni. Zamek z czasem był bardziej rozbudowywany m.in. przez biskupa Zbigniewa Oleśnickiego oraz kardynała Fryderyka Jagiellończyka. To im zawdzięcza się rozbudowanie skrzydła północnego oraz wybudowanie od wschodniej strony, części mieszkalnej wraz z wieżyczkami w których znajdowała się latryna.

Nowożytność - sztuka renesansowa

Z postanowienia biskupa krakowskiego Franciszka Krasińskiego w roku 1572 rozpoczęto przebudowę zamku, którą ukończył biskup płocki i krakowski Piotr Myszkowski. Modyfikacja miała na celu zmianę stylu na bardziej współczesnym tym czasom, czyli styl renesansowy. Efektem czego zamek zyskał bardziej pałacowe cechy, tracąc te obronne. Zlikwidowano mury okalające zamek. Twórcą nowej koncepcji obiektu był włoski architekt Jan Balcer. Ostatnich poprawek w stylu renesansowym dokonał jeszcze biskup Piotr Tylicki za sprawą którego zbudowano budynek bramny oraz skrzydło południowe.

Nowożytność - sztuka barokowa

W latach 1657-71 zespół pałacowy zyskał charakterystyczny kształt podkowy oraz został dopasowany do stylu barokowego. Zamek zaczął tracić swoją pozycję w kwestii reprezentacyjnej siedziby władz kościelnych ze względu na wybudowany pałac po roku 1637 na wzgórzu katedralnym w Kielcach przez biskupa krakowskiego Jana Zadzika. Finalne modernizacje w kwestii układu przestrzennego zostały wykonane w drugiej połowie XVIII wieku za sprawą zamysłu Kajetana Ignacego Sołtyka, tytułującego się jako książę siewierski oraz biskupa kijowskiego. Funkcję architekta pełnił uznany i renomowany, nadworny królów polskich Jakub Fontana.

Epoka XIX wieku - schyłek świetności zamku

Decyzją Sejmu Czteroletniego na własność skarbu państwa przeszły wszystkie dobra i majątki biskupów krakowskich oraz zamek w Bodzentynie. Po roku 1795, kiedy to doszło do III rozbioru Polski, tereny te dostały się pod władze austriackie. Wykorzystany przez nich zamek służył głównie do celów gospodarczych, a w czasie trwania wojen napoleońskich, pełnił funkcję szpitala wojskowego. W roku 1815 został opuszczony pokłosiem czego bardzo szybko popadł w ruinę. W następnych latach podjęto próbę zaadaptowania obiektu do pełnienia funkcji siedziby władz miejskich lub fabryki porcelany, niestety te działania nie przyniosły oczekiwanego rezultatu. Zapis z 1820 roku, który zachował się w archiwach przekazuje krótko stan budowli: "Zamek biskupi ma trzy piętra, gmach ogromny zruynowa". Według kronik miejskich w niektórych komnatach zamkowych organizowana jeszcze w połowie XIX stulecia, bale. Organizowane były one przez mieszkańców. Skutkiem grabieżczej działalności lokalnej ludności w celu pozyskania taniego materiału budowlanego było totalne wycofanie z użyteczności zamku. Kolokwialnie popadł w ruinę. Pod ochroną obiekt znalazł się w roku 1902, wtedy też został uznany jako zabytek. W roku 1911 zabytek trafił w protektorat Komisji Archeologicznej w Petersburgu. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości nadzór nad nim przejął polski rząd.